24 kwietnia 2025 r. (czwartek) o godz. 17.00 zapraszamy do Muzeum Historii Torunia w Domu Eskenów na kolejne spotkanie z cyklu „Tajemnice Toruńskich Historii”. Gościem wydarzenia będzie Jakub Dzieruk, który wygłosi prelekcję pt. „Woda i naczynie w służbie pogańskich i chrześcijańskich rytuałów”. Podczas spotkania poruszona zostanie symbolika i znaczenie wody oraz naczyń w rytuałach religijnych – zarówno tych pochodzących z czasów pogańskich, jak i obecnych w chrześcijaństwie. Woda jako żywioł oczyszczenia, odrodzenia i transformacji była – i wciąż jest – nieodłącznym elementem wielu ceremonii. Naczynia, które służyły do jej przechowywania i rytualnego użycia, również zyskały szczególne znaczenie, będąc często nie tylko przedmiotami codziennego użytku, lecz także nośnikami duchowej i społecznej symboliki.
Kopia akwamanili z Mogilna
Akwatyczny konik – akwamanila ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu
W kontekście tego tematu warto zwrócić uwagę na niezwykły zabytek znajdujący się w zbiorach Działu Archeologii Muzeum Okręgowego w Toruniu. W toruńskiej kolekcji archeologicznej znajduje się wyjątkowy fragment średniowiecznego naczynia do polewania rąk wodą – tzw. akwamanili. To gliniane naczynie zoomorficzne, zachowane w formie głowy konia, stanowi unikalny przykład tej rzadko spotykanej formy ceramicznej na ziemiach polskich.
Akwamanile, wywodzące się z Zachodniej Europy, znane były w środkowej części kontynentu już w XII wieku. Początkowo używane podczas obrzędów liturgicznych, z czasem weszły również do użytku świeckiego – na dworach i w bogatych domach mieszczańskich, świadcząc o wysokim statusie ich właścicieli. W Polsce znane są nieliczne egzemplarze, zarówno brązowe, jak i gliniane – m.in. z zamku w Bobrownikach, Mogilna, Wrocławia, Golubia-Dobrzynia i Górnej Grupy.
Fragment akwamanili ze zbiorów MOT
Fragment akwamanili z Torunia znajduje swoje najbliższe analogie w egzemplarzu z Górnej Grupy, przechowywanym obecnie w Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Pochodzenie tych naczyń bywa wiązane z importami z południowych Niemiec, choć możliwe są również lokalne naśladownictwa inspirowane kulturą zachodnią.
Toruński fragment – mimo że niekompletny – wzbogaca i uzupełnia obraz tej rzadkiej kategorii zabytków archeologicznych na ziemiach polskich i stanowi cenne świadectwo dawnych praktyk kultowych oraz estetyki codzienności średniowiecznego świata.
Wstęp wolny.
Serdecznie zapraszamy!
___
Wydarzenie: Tajemnice Toruńskich Historii: Woda i naczynie w służbie pogańskich i chrześcijańskich rytuałów
Termin: 24 kwietnia 2025 roku, godz. 17.00
Miejsce: Muzeum Historii Torunia w Domu Eskenów
___
