W wyniku II wojny światowej z polskich zbiorów publicznych, prywatnych i kościelnych zaginęło kilkaset tysięcy dzieł sztuki. Wśród nich znajdują się także obiekty Muzeum Okręgowego w Toruniu, dlatego przyłączamy się do kampanii #PusteRamy, które mają być symbolem tych strat. Naszą ramę prezentujemy w Galerii Sztuki Gotyckiej w Ratuszu Staromiejskim.
Kampania „Puste Ramy” przypomina o dobrach kultury utraconych przez państwo polskie w czasie II wojny światowej. Popularyzacja tematyki strat wojennych w dziedzinie kultury i prezentacja ich wizerunków może się przyczynić do ich rozpoznania i odnalezienia – sprawić, by przynajmniej niektóre puste ramy i gabloty ponownie wypełniły się dziełami sztuki.
____________________
W czasie okupacji niemieckiej w miejscu przedwojennego Muzeum Miejskiego działała placówka uruchomiona przez władze niemieckie (Städtisches Museum). Przed jej otwarciem dokonano reorganizacji przedwojennych zasobów muzealnych. Zadaniem zabytków zgromadzonych w niemieckim muzeum było przede wszystkim świadczyć o niemieckości Torunia i uzasadniać propagandowe hasło „Thorn war deutsch, Thorn ist deutsch und Thorn bleibt deutsch” („Toruń był niemiecki, Toruń jest niemiecki i Toruń pozostanie niemiecki”). Dokonano więc selekcji i część przedwojennych polskich zbiorów przeniesiono do budynku przy Rynku Staromiejskim 7. W latach 1941–1943 do zbiorów muzealnych zakupiono około 130 obrazów XIX-wiecznych malarzy niemieckich, ważnych dla kształtowania niemieckiej kultury narodowej. Dzieła te tworzyły otwartą dla zwiedzających od 20 marca 1943 r. miejską galerię malarstwa (Städtisches Gemäldegalerie).
Bartłomiej Strobel (uczeń?), Władysław IV i hołd Malborka, olej na desce, ok. 1640
Przygotowania do grabieży polskich dóbr kultury władze niemieckie rozpoczęły w 1942 r., jednak największe nasilenie akcja wywozu dzieł sztuki osiągnęła w roku 1944. Zgodnie z planem ewakuacji opracowanym dla miasta oraz powiatu toruńskiego (tzw. plan „Roland”) ludność i dobra materialne przeznaczone do wywozu miały zostać przetransportowane na teren powiatu sępoleńskiego. W Toruniu osobą odpowiedzialną za grabież dóbr kultury był Adolf Schwammberger, stojący w okresie okupacji na czele miejskiego Urzędu Kultury (Kulturamt) oraz kierujący pracami niemieckiego Muzeum Miejskiego. 7 sierpnia 1944 r., w obawie przed nalotami alianckimi, część zbiorów muzealnych została przeniesiona z gmachu Ratusza do kamienicy przy Rynku Staromiejskim 7. Akcję wywozu spakowanych w skrzynie zabytków kontynuowano we wrześniu 1944 r. Część obiektów trafiła do Wyrzyska, Sępólna Krajeńskiego i Górska. Inne zostały przetransportowane do Marburga nad Lahną, a niektóre przewieziono do nieczynnej kopalni soli w Grasleben w Dolnej Saksonii, przeznaczonej na miejsce gromadzenia dóbr kultury z terenów Rzeszy Niemieckiej. Krótko po wojnie część zagrabionych przedmiotów muzealnych udało się odzyskać, ale wiele z nich zaginęło lub zostało zniszczonych.
