„Każdy urodził się pod jakąś gwiazdą, złą czy dobrą: gwiazdą przeznaczenia… Ja urodziłem się, tak przynajmniej mi się wydaje, pod gwiazdą przygody. Ale powodzenie musiałem sobie sam zdobywać, nie spadło mi ono z nieba. Trzeba było łapać każdą okazję i walczyć, naginać ją do swego życzenia i zmusić, by przygoda się udała…Całe życie grałem o najwyższą stawkę. I wygrałem, bo przegrać można tylko raz. Dziś, gdy spoglądam w przeszłość, jak w kalejdoskopie pojawiają się obrazy wspomnień, niecodzienni ludzie, przygody, miejsca, do których dotarłem, niebezpieczne sytuacje i radosne chwile, które przeżyłem, bo miałem ze sobą szczęście – przyjaciela.” Tak mówił o swym niezwykłym życiu Tony Halik – Polak i Argentyńczyk, wielki podróżnik i wnikliwy znawca życia i obyczajów Indian, ekscentryczny reporter i korespondent amerykańskiej sieci telewizyjnej NBC, ponadto autor książek, a także współtwórca niezwykle popularnych programów podróżniczych emitowanych przez polską telewizję.
Tony Halik – w rzeczywistości Mieczysław Sędzimir – przyszedł na świat 24 stycznia 1921 roku w Toruniu, jako syn Zbigniewa Halika i Heleny Halik z domu Krasuskiej. Wkrótce rodzina zamieszkała w Żabinach w majątku nieopodal Działdowa. Nauki Mieczysław pobierał m. in. w Płocku, jednak bardziej od szkolnej ławy pociągał go daleki świat. Pewnego razu uciekł z flisakami Wisłą, ale dotarłszy nad morze został zatrzymany i odtransportowany przez straż portową do domu. W ten sposób przerwano pierwszy etap wyprawy młodego Halika do… Brazylii.
Podczas II wojny światowej los zawiódł go do Francji, gdzie w 1944 roku poznał trzy lata od siebie młodszą Pierrette Andrée Courtin, która po wojnie została jego żoną. Przebywając na terytorium Francji współpracował z ruchem oporu, służąc w oddziale Bir Hakeim. Pod koniec wojny dołączył do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
W 1948 roku Halik wraz z żoną Pierrette wyemigrował do Argentyny. Przyjmując obywatelstwo argentyńskie, swe dotychczasowe polskie imiona: Mieczysław Sędzimir, zastąpił łatwiejszym imieniem Antonio, zdrabnianym przez przyjaciół na Tony. W Buenos Aires w poszukiwaniu przygody zaczął wyprawiać się w głąb dżungli, zafascynowany dziewiczą przyrodą i odmiennym życiem jej mieszkańców.
Tony Halik z synem - Ozaną Halik
W połowie lat 50. XX w. roku Antonio Halik połączył swe losy z amerykańską siecią telewizyjną NBC (National Broadcasting Company). Praca w roli dziennikarza i operatora filmowego pozwoliła mu zwiedzać świat. Wyjeżdżał zawsze tam, gdzie miały miejsce ważne wydarzenia, przywożąc wciąż nowe i ciekawsze filmy. Wyprawiając się w głąb Amazonii, docierał do dziko żyjących plemion indiańskich, poznawał ich zwyczaje, uczestniczył w obrzędach. Swe przeżycia opisał w książce pt. „200 dias de Mato Grosso” („200 dni w Mato Grosso”) oraz „Con cámara y rifle a través del Mato Grosso” („Z kamerą i strzelbą przez Mato Grosso”). Największą podróż, trwającą ponad 4 lata (1536 dni) odbył w latach 1957-1961 z Ziemi Ognistej na Alaskę, przemierzając jeepem kraje Ameryki Południowej i Północnej. Tony Halik, wyposażony w sprzęt reporterski, wyruszył na wyprawę wraz z żoną Pierrette i psem Wally’m. W drodze przyszedł na świat syn państwa Halików – Ozana, który oryginalne imię otrzymał na cześć indiańskiego wojownika z brazylijskiej selwy.
W 1962 roku Halikowie zrealizowali podróż do Europy, odwiedzając również Polskę. Oprócz spotkania z rodziną Tony realizował film dla NBC o łowickim folklorze. W 1972 roku Halik po raz kolejny przyjechał do Polski, tym razem w ekipie dziennikarskiej prezydenta Richarda Nixona. Zaprezentował się wówczas telewidzom w jednym z programów podróżniczych Ryszarda Badowskiego. Wkrótce TVP wyemitowała jego cykl filmów pt. „180 000 km przygody”, który przyniósł mu niezwykłą popularność.
Elżbietę Dzikowską, wieloletnią partnerkę w życiu i podróżach, poznał Halik w Meksyku w 1974 roku, dokąd przybyła, jako dziennikarka miesięcznika „Kontynenty”. W 1976 roku zamieszkali razem w Polsce. Popularność przyniosły im programy realizowane dla TVP: „Tam, gdzie pieprz rośnie”, „Tam, gdzie rośnie wanilia” oraz „Pieprz i wanilia”. Odnieśli sukces medialny, odebrali wiele nagród i wyróżnień, stając się zarazem ikonami polskiego podróżnictwa.
Tony Halik wraz z Elżbieta Dzikowską
Tony Halik poznał ponad 70 krajów, był miłośnikiem żeglarstwa i bojerów, autorem kilkunastu książek, min. „180.000 km przygody”, „Z kamerą i strzelbą przez Mato Grosso”, „Moja wielka przygoda”, „Urodzony dla przygody”.
Tony Halik zmarł 23 maja 1998 roku w Warszawie.
W 2003 roku powstało Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika, jako oddział Muzeum Okręgowego w Toruniu. Kolekcję muzealną zapoczątkował dar Elżbiety Dzikowskiej ofiarowany po śmierci Tony’ego Halika. Eksponaty pochodzą z różnych zakątków świata, przywiezione z licznych wypraw po świecie. Zbiór sukcesywnie powiększany jest przez podróżniczkę, która każdego roku przekazuje kolejne nabytki.
Magdalena Nierzwicka
