Motyw przemijania i marności ma ścisły związek z myślą przewodnią Księgi Koheleta – „Vanitas vanitatum et omnia vanitas – Marność nad marnościami i wszystko marność” (Koh 1,2 BT). Fascynacja życiem i śmiercią, powiązana z tą ideą, odbicie swoje znajduje w muzyce, sztuce i literaturze. Ikonografia opatrzona wieloma symbolami miała uświadomić odbiorcy znikomość jego losu – efemeryczność życia i dóbr ziemskich. Przemyślenia na tle egzystencjalnym pojawiały się w różnych epokach, jednak tą tematykę spopularyzowały dzieła średniowieczne i barokowe. Obrazy wypełnione przez malarza symbolami chrystologicznymi oraz wanitatywnymi były czytelne dla widza. Te proste analogie, tworzone najczęściej przez kontrast powszednich przedmiotów miały ogromną siłę odziaływania, których znaczenie pragniemy przybliżyć.
The theme of transience and vanity is closely related to the motif of the Book of Ecclesiastes – „Vanitas vanitatum et omnia vanitas – Vanity of vanities, all is vanity” (Koh 1,2 BT). The fascination with life and death, associated with this idea, finds its reflection in music, art and literature. Iconography with many symbols was to make the recipient aware of the insignificance of his fate i. a. temporal nature of life and earthly goods. Existential thoughts have appeared in different periods, but medieval and Baroque works have popularized this theme. The paintings filled with christological and vanitative symbols were readable for the viewer. These simple analogies, created mostly by the contrast of everyday objects, had tremendous impact, which we want to bring closer.
Poniżej (w trzech częściach) znajdują się linki do artykułu autorstwa Szymona Stenki – pracownika Działu Sztuki Polskiej i Europejskiej Muzeum Okręgowego w Toruniu.
Część I
Wersja polska: https://sway.office.com/Q7vjJ7LIk27XxBB4?ref=Link&loc=mysways
Luca Bertelli (active ca. 1564-1589), Vanitas, 1578, engraving, 506 × 396 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Luca Bertelli (aktywny ok. 1564-1589), Marność, 1578, miedzioryt, 506 × 396 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Wersja angielska (english version): https://sway.office.com/Jlz3gwHMmbCYZvrj?ref=Link&loc=mysways
Jacob de Gheyn (II) (1565-1629), Allegory of Vanity, engraving, 279 × 184 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Jacob de Gheyn (II) (1565-1629), Alegoria próżności, miedzioryt, 279 × 184 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Część II
Wersja polska: https://sway.office.com/HitcJWAddSfsJGZq?ref=Link&loc=mysways
Willem Isaacsz. van Swanenburg (1580-1612), after Abraham Bloemaert (1564-1651), Vanitas, 1608, engraving, 263 × 189 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Willem Isaacsz. van Swanenburg (1580-1612), za Abrahamem Bloemaertem (1564-1651), Marność, 1608, miedzioryt, 263 × 189 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Wersja angielska (english version): https://sway.office.com/M3GdPsxgud6xy2jF?ref=Link&loc=mysways
Willem Isaacsz. van Swanenburg (1580-1612), after Abraham Bloemaert (1564-1651), Vanitas, 1611, engraving, 271 × 195 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Willem Isaacsz. van Swanenburg (1580-1612), za Abrahamem Bloemaertem (1564-1651), Marność, 1611, miedzioryt, 271 × 195 mm, Rijksmuseum, Amsterdam
Część III
Wersja polska: https://sway.office.com/AWYGzeHYMDE5vWNA?ref=Link&loc=mysways
B. Schaak, Vanitas Still Life, 1675-1700, oil on canvas, 47 × 40.5 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
B. Schaak, Martwa natura wanitatywna, 1675-1700, olej na płótnie, 47 × 40.5 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
Wersja angielska (english version): https://sway.office.com/jfD9HHWyXsd6BNpS?ref=Link&loc=mysways
Edwaert Collier (ca. 1640-1707), Vanitas Still Life, 1662, oil on canvas, 102.5 × 132 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
Edwaert Collier (ok. 1640-1707), Martwa natura wanitatywna, 1662, olej na płótnie, 102.5 × 132 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
