W 2020 roku minęło 50 lat odkąd swoje podwoje dla zwiedzających otworzyło Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu w Kamienicy pod Gwiazdą. Rocznica ta stała się pretekstem do zorganizowania wystawy przypominającej postać Tadeusza Wierzejskiego – legendarnego kolekcjonera, antykwariusza i darczyńcy. Od pierwszego swego daru dla Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy w 1923 roku do słynnego legatu dla Zamku Królewskiego w Warszawie w 1974 roku, nieprzerwanie, przez półwiecze wzbogacał wspaniałymi darami liczne kolekcje muzealne i biblioteczne. Gromadząc swoje zbiory przez dwudziestolecie międzywojenne, czas okupacji i PRL-u był nie tylko wybitnym kolekcjonerem, ale także znakomitym antykwariuszem. Dzięki jego działalności antykwarycznej do polskich muzeów trafiły wyjątkowe zabytki sztuki polskiej, europejskiej i dalekowschodniej.
Głównym celem wystawy jest chęć przypomnienia sylwetki Tadeusza Wierzejskiego, którego działalność wywarła tak przemożny wpływ na rozwój wielu kolekcji muzealnych w naszym kraju.
Tadeusz Wierzejski. Lwów. Lata dwudzieste XX w. wł. Archiwum Pawła Czopińskiego
Biografia Tadeusza Wierzejskiego pozostawała całkowicie niezbadana. Świadoma polityka władz marginalizująca dokonania kolekcjonerów prywatnych doprowadziła do niemal całkowitego wymazania ze świadomości ludzkiej wielu zasłużonych dla rozwoju polskiej kultury postaci. Sam życiorys Tadeusza Wierzejskiego jest gotowym materiałem na film. Urodzony jeszcze pod zaborami wykształcenie zdobywał na Uniwersytecie Lwowskim. Uczestnik I wojny światowej i obrony Lwowa. Prowadził antykwariat w kosmopolitycznym wówczas Lwowie. Zaprzyjaźniony z wybitnymi kolekcjonerami Feliksem Mangghą Jasieńskim, Kazimierzem Iwanickim czy Heleną Dąbczańską. W czasie sowieckiej okupacji Lwowa udało mu się uniknąć wywózki na Sybir. Przedostał się do Generalnej Guberni. Zarządzał tam przedsiębiorstwami pożydowskimi jednocześnie prowadząc na ogromną skalę działalność charytatywną. Wspomagał nie tylko historyków sztuki czy muzealników, ale także antykwariuszy żydowskiego pochodzenia. Przygarnął córeczkę swoich żydowskich przyjaciół, która przeżywszy wojnę została adoptowana przez jego siostrę. W zakładach przez niego kierowanych schronienie znajdują też dzieci jego lwowskiego przyjaciela, kolekcjonera żydowskiego Ignacego Phillipa. Powiększa swoją kolekcję.
Po wojnie został zarządcą Zamku Królewskiego na Wawelu. Uczestniczył w akcji rewindykacyjnej na Pomorzu. Prowadził działalność antykwaryczną. Kolekcja stała się na tyle duża, że podzielił ją między kilka muzeów. Na Wawel trafiła unikalna kolekcja porcelany miśnieńskiej. Muzeum Narodowe w Warszawie, dzięki jego darowi, w znacznym stopniu odbudowała swe zbiory rzemiosła artystycznego. Powstało Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu w Toruniu. To tylko nieliczne z jego inicjatyw. Nieodbudowany wówczas Zamek Królewski w Warszawie wzbogacił się o wspaniałą kolekcje malarstwa, szkieł i rzemiosła. W jednym z wywiadów Tadeusz Wierzejski wyraził marzenie aby mieć w pokoju tylko zwykłe łóżko i stolik. Marzenie to spełnia się w 1974 roku. Bądźmy ostrożni w wypowiadaniu życzeń…
Na wystawie zaprezentowane zostaną unikalne materiały archiwalne. Dokumenty rodzinne sięgające XVIII w., kolekcja fotografii, listy tak wybitnych postaci jak Andrzej Lubomirski, Karol Estreicher, Helena Dąbczańska, Tadeusz Dobrowolski czy Władysław Podlacha. Treścią wystawy będzie także wspaniała kolekcja malarstwa polskiego z obrazami Aleksandra Orłowskiego, Piotra Michałowskiego, Aleksandra Gierymskiego, Olgi Boznańskiej czy Leona Wyczółkowskiego. Główną oprawę tworzyć będzie jednak sama Kamienica pod Gwiazdą.
Paweł Czopiński – kustosz działu kultur pozaeuropejskich
INSTYTUCJE, KTÓRE WYPOŻYCZYŁY DZIEŁA NA WYSTAWĘ
– Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
– Muzeum Narodowe we Wrocławiu
– Muzeum Narodowe w Poznaniu
– Muzeum Narodowe w Krakowie
– Muzeum Narodowe w Kielcach
– Muzeum Okręgowe w Toruniu
– Kolekcja Brzeska
– Zbiory i archiwa prywatne
„Tadeusz Wierzejski – kolekcjoner, antykwariusz, darczyńca”
Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu w Kamienicy pod Gwiazdą
Wystawa czynna: 5 lutego – 17 kwietnia 2022
Kurator wystawy: Paweł Czopiński
