„Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych” w Ratuszu Staromiejskim

Muzeum Toruńskiego Piernika, oddział Muzeum Okręgowego w Toruniu, zaprasza na najnowszą wystawę czasową pt. „Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych”, która dostępna będzie w Ratuszu Staromiejskim. Ekspozycja prezentująca formy piernikarskie rozsiane po całej Polsce dostępna będzie od 22 listopada 2024 do 2 marca 2025. Wernisaż odbędzie się 22 listopada br. o godz. 17.00.

 

Proj. J. Nawrocki

 

Drewniane, rzeźbione formy do pierników to nie tylko pozostałość po dawnych warsztatach snycerzy i piernikarzy, to także materialne świadectwo naszej piernikarskiej historii i tradycji. Wiele pięknych, zabytkowych form do kształtowania pierników przetrwało do naszych czasów, znajdując swój bezpieczny azyl w muzeach całej Europy. Dziesiątki takich form przechowują i prezentują także polskie muzea, jednak znacznie częściej niż na wystawach znaleźć je można w muzealnych magazynach. Twórcami form piernikarskich byli w większości przypadków anonimowi autorzy. Rzeźbili je sami piernikarze, zwłaszcza na początku swojej drogi zawodowej, ale równie często zajmowali się tym wyspecjalizowani rzemieślnicy – snycerze. Formy wykonywano z twardego drewna, które pozwala na precyzyjne wyrzeźbienie wzorów. Przy użyciu specjalistycznych narzędzi – dłut o różnych kształtach, zróżnicowanych szerokościach i wielkościach ostrzy – rzeźbiarz wycinał naszkicowane wcześniej linie. Różna głębokość nacięć na formie pozwalała na uzyskanie bardziej lub mniej wypukłych piernikowych dekoracji. Wyrzeźbiony wzór był negatywem dla pozytywu, którym stawał się piernik. To właśnie formy do pierników decydowały o estetycznym wyrazie korzennych wypieków.

 

Fot. Archiwum MOT

 

Artystyczny kunszt twórców drewnianych form do pierników będzie można podziwiać na wystawie czasowej w Ratuszu Staromiejskim. Ekspozycja „Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych” to efekt dwuletniej pracy badawczej pracowników Działu Historii Toruńskiego Piernikarstwa z Muzeum Okręgowego w Toruniu. Jej celem jest zaprezentowanie skali muzealnych zbiorów, ale także zwrócenie uwagi na piękno i artyzm zamknięte w tych, często niewielkich i niepozornych klockach drewna. Wystawa jest pierwszą próbą prezentacji stanu muzealnych kolekcji form piernikarskich w Polsce, a jednocześnie pierwszą tak rozbudowaną ekspozycją piernikarskich klocków w Muzeum Okręgowym w Toruniu od blisko 50 lat.

Wystawie towarzyszy katalog będący pierwszym tak obszernym opracowaniem kolekcji form piernikarskich w naszym kraju. Jest to baza wiedzy na temat polskich tradycji piernikarskich i związanych z nimi zasobów muzealnych. To także wstęp do dalszych badań i poszukiwań, a jednocześnie próba zwrócenia uwagi na potencjał tkwiący w tych drewnianych obiektach – badawczy, konserwatorski, edukacyjny potencjał, który nie zawsze jest w pełni wykorzystany.

Realizacja tego zadania, wspartego finansowo przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, możliwa była dzięki współpracy, zaangażowaniu i życzliwości dyrekcji oraz pracowników z 25 polskich muzeów. Do współpracy zaprosiliśmy instytucje mogące poszczycić się znaczącymi kolekcjami form do pierników. Kryterium wyboru stanowiły zarówno jakość i artystyczna wartość obiektów, liczebność, pochodzenie kolekcji, tradycje piernikarskie oraz powiązania z Toruniem jako znaczącym ośrodkiem piernikarstwa w Polsce.

 

Fot. Archiwum MOT

 

Obiektów na wystawę, fotografie oraz teksty do publikacji użyczyły:

Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu

Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

Muzeum Górnośląskie w Bytomiu

Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie

Muzeum Narodowe w Gdańsku

Muzeum w Gliwicach

Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie

Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim

Muzeum im. Ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu

Muzeum Regionalne w Jaworze

Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze

Muzeum Etnograficzne w Krakowie

Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Muzeum Zamkowe w Malborku

Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego w Międzyrzeczu

Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku

Muzeum Narodowe w Poznaniu

Muzeum w Raciborzu

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Muzeum Okręgowe w Toruniu

Muzeum Narodowe w Warszawie

Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Domu Śląskiego w Ziębicach

 

Dodatkowym elementem popularyzującym projekt jest „wirtualny spacer” po ekspozycji, umożliwiający zwiedzanie wystawy wszystkim, którzy z różnych względów nie będą w stanie przyjechać do Torunia.

 

Zadanie zrealizowane w ramach wniosku „Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych. Projekt badawczy”, dofinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w programie „Kultura ludowa i tradycyjna”.

 

Małgorzata Mikulska-Wernerowicz

 

__________

Miejsce: Ratusz Staromiejski, Sala Wystaw Czasowych, II p.

Termin: 22 listopada 2024 – 2 marca 2025

Wernisaż: 22 listopada br.

Kuratorzy: Małgorzata Mikulska-Wernerowicz, Krzysztof Lewandowski

Aranżacja plastyczna: Jacek Nawrocki

 

_____

 

Sponsor wystawy: