Muzeum Okręgowe w Toruniu serdecznie zaprasza na spotkanie autorskie i promocję najnowszej monografii pt. Hanna Brzuszkiewicz – Material and Breath. Już 21 października 2025 r. o godz. 17.00 w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego będzie można poznać bliżej sylwetkę i dorobek wybitnej artystki. Rozmowę z prof. Hanną Brzuszkiewicz poprowadzą redaktorki wydawnictwa: Dorota Grubba-Thiede i Anna Kroplewska-Gajewska. To niepowtarzalna okazja, by wniknąć w świat sztuki, w którym materia spotyka się z oddechem.
Artystka jest osobowością rzeźby współczesnej. W 1958 r. została zatrudniona na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, gdzie zorganizowała Pracownię Ceramiki. Rzeźbę wykładała ponad 40 lat, prowadząc m.in. pracownię dyplomującą. W 1955 r. prof. Tadeusz Godziszewski, w którego pracowni Brzuszkiewicz obroniła dyplom, napisał do prof. Stanisława Horno-Popławskiego, wykładowcy PWSSP w Gdańsku, iż rekomenduje ją do studiów podyplomowych, gdyż: „Rzeźba współczesna jest dla niej życiem”[1]. Dwuletni pobyt w Trójmieście wzmocnił brawurową odwagę artystki w czerpaniu energii z prażywiołów, archetypów, z rozległego horyzontu humanistyki i wychylonych w przyszłość nurtów cywilizacji.
Rzeźby zarówno kameralne, jak i monumentalne od roku dyplomowego (1955) artystka nie tylko prezentowała na wystawach indywidualnych, ale z dyscypliną wysyłała na problemowe ekspozycje w Polsce i za granicą. Nieco analogicznie do wyczynów sportowca konfrontowała je, stając w szranki z plejadą innych twórców, była doceniana, nagradzana. W 1973 r. artystka wygrała konkurs ministerialny, otrzymała Stypendium Kulturalne Rządu Włoskiego, zdając na najwyższych notach egzaminy m.in. z angielskiego. Będąc w Italii, nawiązała inspirujące kontakty także z rzeźbiarzami profesorami Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie i Florencji, m.in. Ugo Lucernim czy braćmi Cipolla, poznała słynne kolekcje muzealne. Odwiedziła wiele prastarych regionów kulturowych Półwyspu Apenińskiego, zachwycona Muzeum Sztuki Etruskiej w Rzymie, Sieną, licznymi pięknymi miasteczkami w górach. Chodziła m.in. po Lecco nad jeziorem Como (skąd wywodzili się wybitni architekci Komaskowie), Bergamo, wreszcie po Mediolanie, z którego wróciła do Polski. W kolejnych dekadach rzeźby artystki prezentowano nie tylko w Europie, ale m.in. w Japonii i Kanadzie. Jej sztukę i pedagogikę doceniano. W 1978 r. Hanna Brzuszkiewicz w tekście habilitacji realizowanej w gdańskiej PWSSP (dzisiejszej ASP) podkreślała:
„Aktualnie żyjemy w świecie, który wkroczył w epokę cywilizacji technicznej. Wrażeniu, że technika nas zdominowała – ulega wielu z nas. Ceramika jest w przeważającej mierze sztuką małych form, w których kryje się często wielkość wspaniałych cywilizacji. Można założyć, że stuka ta, wykorzystująca jako tworzywo prastare żywioły, ziemię i ogień – będzie towarzyszyła ludzkości w jej dalszej drodze w mechaniczno-betonowym świecie (…). (…) będzie (…) jedną z dróg powrotu do natury, tzn. tam, gdzie istnieje harmonia i równowaga między człowiekiem a jego środowiskiem”.
Hanna Brzuszkiewicz do dziś eksponuje realizacje m.in. na międzynarodowych wystawach i konkursach, a angielska wersja monografii jest kontynuacją monumentalnej wystawy indywidualnej pt. „Hanna Brzuszkiewicz – Tworzywo i Tchnienie”, zorganizowanej w Muzeum Okręgowym w Toruniu w 2023 r. i towarzyszącemu jej wydawnictwu (kuratorki i redaktorki: Dorota Grubba-Thiede oraz Anna Kroplewska-Gajewska).
Prof. dr hab. Jerzy Malinowski – prezes Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata podkreślił: „Monografia prof. Hanny Brzuszkiewicz, uznanej artystki i wykładowczyni rzeźby na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu od 1958 r., do dziś biorącej czynny udział w ruchu wystawienniczym w Polsce i za granicą, jest pierwszym tak obszernym opracowaniem badawczo-naukowym dedykowanym tej Artystce, zarazem rodzajem książki artystycznej. Publikacja opracowana przez dr Dorotę Grubba-Thiede we współpracy ze współredaktorką Anną Kropolewską-Gajewską oraz z samą prof. Hanną Brzuszkiewicz imponuje rozległością oryginalnego dorobku Artystki. Umiejętnie zebrane przez Dorotę Grubba-Thiede i Annę Kroplewską-Gajewską w pracach kuratorskich dzieła rzeźbiarskie i rysunkowe, zostały poddane interpretacji w eseju wprowadzającym pt. Profesor Hanna Brzuszkiewicz – Tworzywo i Tchnienie autorstwa Grubby-Thiede i drugim pt. Rzeźba, którą się pamięta… autorstwa Anny Kroplewskiej Gajewskiej oraz w bogato ilustrowanym kalendarium życia i twórczości, m.in. z fotografiami Janiny Gardzielewskiej czy Władysława Szulca. Dla wzbogacenia interpretacji twórczości Artystki, redaktorki zaprosiły prof. UG dr hab. Magdalenę Howorus-Czajkę, autorkę eseju pt. Rozdarcie – pęknięcie – pauza. Wobec prac Hanny Brzuszkiewicz. Strukturę publikacji i jej estetyczną wartość wzbogacają wyjątkowo uważne, podkreślające walory rzeźb Hanny Brzuszkiewicz fotografie współczesne, autorstwa Krzysztofa Deczyńskiego, przygotowane specjalnie do monografii, które towarzyszą uznanym zdjęciom historycznym Andrzeja Skowrońskiego. Na okładce znalazła się tajemnicza rzeźba Hanny Brzuszkiewicz pt. Portret Pani Z (1965) z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu, w medytacyjnej interpretacji fotograficznej Czesława Kuchty [artysty z Grupy Zero-61]. Percepcja książki, której bardzo ważną częścią są zarówno imponujące materiały archiwalne, [w przejrzystym projekcie katalogu autorstwa Miłosza Thiedego] daje poczucie respektu, także przez konfrontację z wyborem bibliografii – obejmującej rozliczne katalogi wystaw nie tylko krajowych, ale i międzynarodowych, w których Artystka uczestniczy od lat 50. XX w., by wzmiankować srebrny medal, jaki otrzymała w Pradze w 1962 r. wraz z zespołem polskim na Międzynarodowej Wystawie Ceramiki Współczesnej. Monografia pt. Hanna Brzuszkiewicz. Tworzywo i Tchnienie po raz pierwszy w tak bogatej formie wizualnej i merytorycznej wydobywa na światło dzienne dokonania prof. Hanny Brzuszkiewicz, wybitnej artystki i wykładowczyni rzeźby Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu od 1958 r. do początku XXI w., która nadal tworzy i wystawia. Monografia wydana z właściwym warsztatem badawczym, poprzedzonym licznymi kwerendami (w archiwach, bibliotekach, w tym Gabinecie Zbiorów Graficznych Biblioteki UMK, instytutach, jak i u samej Artystki) oraz we współpracy z licznymi instytucjami kultury, stanowi kompendium wiedzy nie tylko o prof. Hannie Brzuszkiewicz, ale i o przemianach sztuki współczesnej, które będzie oddziaływać na przyszłe pokolenia odbiorców”[2].
Monografia naukowa dofinansowana z środków budżetu Państwa przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu Doskonała Nauka II [nr MONOG/SP/0112/2024/02 – Doskonała Nauka II]
Wydawcy: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku i Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2025
Kontakty z Ministerstwem z ramienia ASP w Gdańsku: Marta Chełmińska, Łukasz Dobrowolski
___
[1] Archiwum muzykolog Jolanty Ronczewskiej, córki Stanisława Horno-Popławskiego. D. Grubba, S. Horno-Popławski (1902–1997). Droga sztuki – sztuka drogi, red. nauk. prof. J. Malinowski, PGS, Sopot 2002.
[2] Prof. dr hab. Jerzy Malinowski, recenzja monografii: Hanna Brzuszkiewicz. Tworzywo i Tchnienie, red. nauk. Dorota Grubba-Thiede, Anna Kroplewska-Gajewska, autorka: Dorota Grubba-Thiede, proj. graf. Miłosz Thiede, Wyd. Muzeum Okręgowe w Toruniu 2023.
__
Wydarzenie: Spotkanie z prof. UMK dr hab. Hanną Brzuszkiewicz połączone z promocją monografii naukowej Hanna Brzuszkiewicz. Material and Breath
Termin: 21 października 2025 r., godz. 17.00
Miejsce: Ratusz Staromiejski
__
