Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika, oddział Muzeum Okręgowego w Toruniu zaprasza na wernisaż wystawy „Opowieść o Zielonych Miastach”, organizowanej w ramach XVIII Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Wizualnych Inspirowanych Naturą „Sztuka Natury”. Uroczyste otwarcie odbędzie się 28 listopada 2025 r. o godz. 16.30 w Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika.
Wystawa „Opowieść o Zielonych Miastach” swoją pierwszą odsłonę miała podczas XX edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmów Przyrodniczych im. W. Puchalskiego, która odbyła się w dniach 10–14 września 2025 roku w Łodzi. Podczas przygotowania wystawy zespół autorów musiał zmierzyć się z mottem festiwalowym, które brzmiało: „Czwarta natura – ku zielonym miastom”. To ważny apel o nową wizję urbanizacji, w której miasta przestają być przeciwieństwem przyrody, a stają się jej integralną częścią, wykorzystując potencjał sukcesji ekologicznej oraz świadomego kształtowania zielonej infrastruktury miejskiej.
Autor: Michał Ludwiczak
Temat ten okazał się nie lada wyzwaniem, ponieważ filmowcy i fotografowie dzikiej przyrody rzadko kierują swoje obiektywy ku miastu. Był to więc czas nietypowych – jak na tę grupę twórców – plenerów oraz długich, inspirujących dyskusji. Niestety, wnioski płynące z tych rozmów nie napawały optymizmem – najczęściej sprowadzały się do stwierdzenia, że „to się u nas nie przyjmie”, a przynajmniej na razie nie znajduje szerokiego odzwierciedlenia w rzeczywistości. Czy zatem mamy w Polsce zielone miasta? Owszem, nawet całkiem sporo, lecz próżno szukać w nich realizacji wizji współczesnych urbanistów.
Autor: Adam Adamski
Miejscowości naprawdę związane z rytmem natury to te o rodowodzie średniowiecznym. Ich stare mury pamiętają czasy, gdy sposób życia, podróżowania, a nawet zarobkowania mieszkańców był ściśle powiązany z otaczającym krajobrazem – rzeką, lasami, zmiennością pór roku. Dziś ochrona przyrody, często traktowana po macoszemu, może tu choć trochę ogrzać się w blasku troski o zabytki i środowisko.
Autor: Wojciech Wójcik; Osiedle mieszkaniowe Rzadz w Grudziadzu.
Rozwój cywilizacji i technologii rozluźnił związek miast z przyrodą. Zieloność stopniowo stawała się przeszłością, a nawet problemem. Co ciekawe, ten problem wcale nie jest nowy – już dawne kroniki wspominają o odwiecznych bolączkach: pladze szczurów czy much. Na wystawie nie mogło więc zabraknąć szczura wędrownego – zwierzęcia, które do dziś, obok gołębi i szpaków, stanowi istotny problem epidemiologiczny. Współczesne wyzwania to także duże zwierzęta, które zadomowiły się w miastach, jak dziki czy sarny, oraz te, które pojawiają się tylko na chwilę – jak jelenie czy łosie.
Autorka: Magdalena Sarat
Wystawa sygnalizuje jednak jeszcze jeden, obecnie bardzo niedoceniany, a przyrodniczo niezwykle istotny problem – miasta stały się ostoją gatunków inwazyjnych, niezwykle groźnych dla rodzimej przyrody. W miejskich stawach coraz częściej można dostrzec żółwie czerwonolice, a w wielu miejscach zmniejsza się liczba naturalnie występujących gatunków, podczas gdy nietrudno spotkać norkę amerykańską czy szopa pracza.
Autor: Michał Ogrodowczyk
Obecna ekspozycja to jednak nie tylko ostrzeżenie czy gorzka refleksja. Prezentujemy również przykłady rodzimych gatunków synantropijnych – zarówno tych symbolicznych dla miast, jak i mniej oczywistych. Jest więc pędząca przez park wiewiórka, najczęściej zwana Basią, jest wróbel, ale zobaczymy także rożeńca, ohara, a nawet bernikle białolice żerujące na portowym trawniku we Władysławowie.
Na koniec, ostatnia refleksja, a może nawet apel autorów: spójrzmy na rolę lasów ochronnych wokół osiedli i stref przemysłowych. To w praktyce najtańszy i najprostszy sposób ochrony środowiska, izolacji akustycznej oraz poprawy estetyki otoczenia. Traktowanie tych lasów jako bariery rozwoju miast to droga donikąd. Jak słusznie napisał Jonasz Kofta: „w żar epoki nie użyczy wam chłodu żaden schron, żaden beton”.
W imieniu autorów oraz własnym życzę Państwu jak najciekawszych spotkań z miejską przyrodą.
Niech nam będzie zielono!
Wstęp na wernisaż jest wolny.
Zapraszamy Państwa serdecznie.
Marek Trzeciak
kurator wystawy, fotograf przyrody
___
Wystawa: „Opowieść o Zielonych Miastach” w ramach XVIII Międzynarodowy Festiwal Sztuk Wizualnych Inspirowanych Naturą „Sztuka Natury”
Miejsce: Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika
Wernisaż: 28 listopada 2025 r., godz. 16.30
Kurator wystawy: Marek Trzeciak; ze strony Muzeum Okręgowego w Toruniu: dr Magdalena Nierzwicka
Autorzy zdjęć: Adam Adamski, Michał Ludwiczak, Łukasz Łukasik, Michał Ogrodowczyk, Magdalena Sarat, Ryszard Sąsiadek,
Radosław Trzciński, Marek Trzeciak, Wojciech Wójcik
____
