Muzeum Toruńskiego Piernika, oddział Muzeum Okręgowego w Toruniu, zaprasza na najnowszą wystawę czasową pt. „Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych”, która dostępna będzie w Ratuszu Staromiejskim. Ekspozycja prezentująca formy piernikarskie rozsiane po całej Polsce dostępna będzie od 23 listopada 2024 do 2 marca 2025. Wernisaż odbędzie się 22 listopada br. o godz. 17.00.
Proj. J. Nawrocki
Drewniane, rzeźbione formy do pierników to nie tylko pozostałość po dawnych warsztatach snycerzy i piernikarzy, to także materialne świadectwo naszej piernikarskiej historii i tradycji. Wiele pięknych, zabytkowych form do kształtowania pierników przetrwało do naszych czasów, znajdując swój bezpieczny azyl w muzeach całej Europy. Dziesiątki takich form przechowują i prezentują także polskie muzea, jednak znacznie częściej niż na wystawach znaleźć je można w muzealnych magazynach. Twórcami form piernikarskich byli w większości przypadków anonimowi autorzy. Rzeźbili je sami piernikarze, zwłaszcza na początku swojej drogi zawodowej, ale równie często zajmowali się tym wyspecjalizowani rzemieślnicy – snycerze. Formy wykonywano z twardego drewna, które pozwala na precyzyjne wyrzeźbienie wzorów. Przy użyciu specjalistycznych narzędzi – dłut o różnych kształtach, zróżnicowanych szerokościach i wielkościach ostrzy – rzeźbiarz wycinał naszkicowane wcześniej linie. Różna głębokość nacięć na formie pozwalała na uzyskanie bardziej lub mniej wypukłych piernikowych dekoracji. Wyrzeźbiony wzór był negatywem dla pozytywu, którym stawał się piernik. To właśnie formy do pierników decydowały o estetycznym wyrazie korzennych wypieków.
Fot. Archiwum MOT
Artystyczny kunszt twórców drewnianych form do pierników będzie można podziwiać na wystawie czasowej w Ratuszu Staromiejskim. Ekspozycja „Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych” to efekt dwuletniej pracy badawczej pracowników Działu Historii Toruńskiego Piernikarstwa z Muzeum Okręgowego w Toruniu. Jej celem jest zaprezentowanie skali muzealnych zbiorów, ale także zwrócenie uwagi na piękno i artyzm zamknięte w tych, często niewielkich i niepozornych klockach drewna. Wystawa jest pierwszą próbą prezentacji stanu muzealnych kolekcji form piernikarskich w Polsce, a jednocześnie pierwszą tak rozbudowaną ekspozycją piernikarskich klocków w Muzeum Okręgowym w Toruniu od blisko 50 lat.
Wystawie towarzyszy katalog będący pierwszym tak obszernym opracowaniem kolekcji form piernikarskich w naszym kraju. Jest to baza wiedzy na temat polskich tradycji piernikarskich i związanych z nimi zasobów muzealnych. To także wstęp do dalszych badań i poszukiwań, a jednocześnie próba zwrócenia uwagi na potencjał tkwiący w tych drewnianych obiektach – badawczy, konserwatorski, edukacyjny potencjał, który nie zawsze jest w pełni wykorzystany.
Realizacja tego zadania, wspartego finansowo przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, możliwa była dzięki współpracy, zaangażowaniu i życzliwości dyrekcji oraz pracowników z 25 polskich muzeów. Do współpracy zaprosiliśmy instytucje mogące poszczycić się znaczącymi kolekcjami form do pierników. Kryterium wyboru stanowiły zarówno jakość i artystyczna wartość obiektów, liczebność, pochodzenie kolekcji, tradycje piernikarskie oraz powiązania z Toruniem jako znaczącym ośrodkiem piernikarstwa w Polsce.
Fot. Archiwum MOT
Obiektów na wystawę, fotografie oraz teksty do publikacji użyczyły:
Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Muzeum w Gliwicach
Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim
Muzeum im. Ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu
Muzeum Regionalne w Jaworze
Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze
Muzeum Etnograficzne w Krakowie
Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Muzeum Zamkowe w Malborku
Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego w Międzyrzeczu
Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku
Muzeum Narodowe w Poznaniu
Muzeum w Raciborzu
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Muzeum Okręgowe w Toruniu
Muzeum Narodowe w Warszawie
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Muzeum Domu Śląskiego w Ziębicach
Dodatkowym elementem popularyzującym projekt jest „wirtualny spacer” po ekspozycji, umożliwiający zwiedzanie wystawy wszystkim, którzy z różnych względów nie będą w stanie przyjechać do Torunia.
Zadanie zrealizowane w ramach wniosku „Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych. Projekt badawczy”, dofinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w programie „Kultura ludowa i tradycyjna”.
Małgorzata Mikulska-Wernerowicz
__________
Wystawa: „Formy piernikarskie w polskich kolekcjach muzealnych”
Miejsce: Ratusz Staromiejski, Sala Wystaw Czasowych, II p.
Termin: 23 listopada 2024 – 2 marca 2025
Wernisaż: 22 listopada br.
Kuratorzy: Małgorzata Mikulska-Wernerowicz, Krzysztof Lewandowski
Aranżacja plastyczna: Jacek Nawrocki
_____
Sponsor wystawy:
